Klinik Olmayan Popülasyonda Travma Sonrası Stres Belirtileri, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, İrrasyonel İnanışlar ve Duygudurum Arasındaki İlişki

Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology Vol.3 Issue.4

Doi:10.35365/ctjpp.21.4.27

ARAŞTIRMA YAZISI / RESEARCH ARTICLE

Klinik Olmayan Popülasyonda Travma Sonrası Stres Belirtileri, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, İrrasyonel İnanışlar ve Duygudurum Arasındaki İlişki

The Relationship Between Traumatic Stress Symptoms and Basic Psychological Needs, Irrational Beliefs, and Mood in a Non-Clinical Population

Ceren Katip¹, Elif Yöyen ²

Özet:

Bu çalışma klinik olamayan popülasyonda Travma Sonrası Stres Belirtileri (TSSB) ile temel psikolojik ihtiyaçlar, irrasyonel inanışlar ve duygudurum arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya 18-52 yaş aralığında, TSSB belirtisi gösteren 127 ve TSSB belirtisi göstermeyen 85 olmak üzere toplam 212 katılımcı alınmıştır. Veri toplama araçları olarak Demografik Bilgi Formu, Olayların Etkisi Ölçeği (OEÖ), Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği (TPİÖ), Genel Tutum ve İnanışlar Ölçeği Kısa Formu (GTİÖ) ile Pozitif ve Negatif Duygu Durum Ölçeği (PANAS) kullanılmıştır. TSSB belirtisi gösteren ve TSSB belirtisi göstermeyen gruplar arasında yapılan Bağımsız Örneklem T Testi analizinde; TSSB belirtisi gösteren katılımcıların TSSB belirtisi göstermeyen katılımcılara oranla GTİÖ toplam puanında ve bu ölçeğin irrasyonel inanışlar, başkalarını değersizleştirme, adalet beklentisi, konfor arayışı, başarma irrasyonel inanışları, onaylanma irrasyonel inanışları, kendini değersizleştirme alt boyutları  ile PANAS toplam puanında ve alt boyutu olan negatif duygudurum alt boyutundan anlamlı derecede daha yüksek puan aldığı görülmüştür. Korelasyon analizleri sonucunda da TSSB belirtisi gösteren katılımcıların GTİÖ toplam puanı ile ölçeğin irrasyonel düşünce boyutları olan irrasyonel inanışlar, başkalarını değersizleştirme, adalet beklentisi, konfor arayışı, başarma irrasyonel inanışları, onaylanma irrasyonel inanışları, kendini değersizleştirme alanları ile PANAS ölçeğinin negatif duygulanım boyutunun   pozitif ve anlamlı, TPİÖ puanları ile negatif ve anlamlı ilişkiler gösterdiği saptanmıştır. Çoklu doğrusal regresyon analiz sonuçları ise; TSSB belirtisi gösteren grupta travmanın GTİÖ toplam puanının ve alt boyutu olan konfor arayışının pozitif yönde ve TPİÖ ölçeğinin alt boyutu olan özerklik ihtiyacının negatif yönde ve %38 düzeyinde yordadığı saptanmıştır. Bu çalışma TSSB ile bireylerin irrasyonel düşüncelerinin ve negatif duygulanımının pozitif yönlü, temel psikolojik ihtiyaçların negatif yönlü ilişkili olduğunu ve TSSB’nin varlığının irrasyonel inanışlar ile negatif duygulanım geliştirmede, özerklik ihtiyacının karşılananamamısında yordayıcı bir rol oynadığını göstermiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmış, sınırlılıklar ve gelecek araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, İrrasyonel İnanışlar, Duygudurum

¹MSc, Febris Counseling Center, İstanbul-Turkey, Orcid ID: https://orcid.org/0000-0002-9445-1421

²Assoc. Prof., Sakarya University, Faculty of Arts and Science, Department of Psychology, Sakarya-Turkey, Orcid ID: 0000-0002-0539-9263

Address of Correspondence/Yazışma Adresi: Sakarya University, Faculty of Arts and Science, Department of Psychology, Sakarya-Turkey. E-mail: [email protected]

Date of Received/Geliş Tarihi: : 29.08.2021, Date of Revision/Düzeltme Tarihi: 23.09.2021, Date of Acceptance/Kabul Tarihi: 04.10.2021, Date of Online Publication/Çevirimiçi Yayın Tarihi: 01.12.2021

Citing/Referans Gösterimi: Katip, C., Yöyen, E. M. (2021). The Relationship Between Traumatic Stress Symptoms and Basic Psychological Needs, Irrational Beliefs, and Mood in a Non-Clinical Population, Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 3(4): 261-271

© 2020 Yazar (lar). Kıbrıs Ruh Sağlığı Enstitüsü / Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi (www.ktppdergisi.com) tarafından yayınlanmıştır. Bu makale, Creative Commons Attribution 4.0 lisansının hüküm ve koşulları altında dağıtılan, orijinal çalışmanın uygun şekilde alıntılanması ve ticari amaçla kullanılmaması koşuluyla, herhangi bir ortam veya formatta kullanıma, paylaşmaya, uyarlamaya, dağıtmaya ve çoğaltmaya izin veren açık erişimli bir makaledir. https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/