TürkçeCyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology Vol.7 Issue.3
Doi:10.35365/ctjpp.25.3.02
ARAŞTIRMA YAZISI / RESEARCH ARTICLE
Kurbana Dayatılmış Öz-Şüphe Ölçeği Türkçe Çeviri, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması ve İlgili Olguların İncelenmesi
Turkish Translation, Reliability, and Validity Study of Victim Gaslighting Questionnaire and Related Issues
Zihniye Okray1, Beliz Köroğlu2, Dilem Öke3
Öz:
Kurbana dayatılmış öz-şüphe (gaslighting) özellikle yakın ilişkilerde güç ve kontrol sağlamak için failin kurbanın zihninden şüphe etmesini, gerçeklik algısını sorgulamasını sağlayan bir manipülasyon tekniği ve psikolojik şiddet türüdür. Türkçe alanyazında kurbana dayatılmış öz-şüpheyi dolaylı olarak ölçen ölçme araçları doğrudan ölçen bir ölçme aracı bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı Kurbana Dayatılmış Öz-Şüphe Ölçeğinin (KDÖÖ) Türk diline çevirisi, geçerlilik ve güvenirlik çalışmalarının yapılmasıdır. İlk çalışmada 200 gönüllü katılımcıdan toplanan veri ile açımlayıcı faktör analizi, benzer ölçekler geçerliliği, ölçeğin Cronbach’s Alpha katsayıları hesaplanmıştır. İkinci çalışmada ise 280 katılımcıdan toplanan veri ile doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin Cronbach’s Alpha katsayısı 0.900 olarak hesaplanmıştır. Madde-toplam puan korelasyonu ise 0.385-0.734 arasında değişmektedir. Açımlayıcı Faktör Analizine (AFA) göre özdeğeri 1’in üzerinde olan ve varyansın % 54.34’ünü tanımlayan 2 faktörlü yapı Direct Oblimin döndürme işlemi sonucunda ölçek maddeleri alt boyutlara ayrılmıştır. Bu analiz sonucunda varyansın % 44.224’ünü açıklayan (Özdeğer= 6.191) 8 maddeden oluşan ilk alt boyut ve varyansın %10.11’ini açıklayan (Özdeğer: 1.415) 6 maddeden oluşan ikinci alt boyutu tespit edilmiştir. Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) [χ2 (73, N = 280) = 2142.5, p <.000, χ2/df = 1.952, GFI =0.931, AGFI =0.901, CFI = 0.957, RMSEA =0.058]. Modeldeki standartlaştırılmış faktör yükleri istatistiksel olarak anlamlıdır. Bu değerler Birinci Faktör için 0.52 ile 0.72 arasında ve İkinci Faktör için de 0.56 ile 0.78 arasında değişmektedir. Elde edilen bu değerlerin iyi bir uyum indeksi gösterdiği tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular alanyazın ışığında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kurbana dayatılmış öz-şüphe, geçerlilik, güvenirlik, Türkçe uyarlama.
1Prof. Dr., European University of Lefke, Arts and Science Faculty, Psychology Department, Lefke, TRN Cyprus, E-mail: [email protected], Orcid Id: 0000-0002-9117-4991.
2Assist. Prof. Dr. European University of Lefke, Arts and Science Faculty, Psychology Department, Lefke, TRN Cyprus, E-mail: [email protected], Orcid Id: 0000-0002-3037-6813.
3Lec., European University of Lefke, Arts and Science Faculty, Psychology Department, Lefke, TRN Cyprus, E-mail: [email protected], Orcid Id: 0000-0001-6947-8000
Address of Correspondence/Yazışma Adresi: Zihniye Okray, European University of Lefke, Arts and Science Faculty, Psychology Department, Lefke, TRN Cyprus, E-mail: [email protected].
Date of Received/Geliş Tarihi: 27.02.2025, Date of Revision/Düzeltme Tarihi: 05.08.2025, Date of Acceptance/Kabul Tarihi: 23.08.2025, Date of Online Publication/Çevirimiçi Yayın Tarihi: 22.09.2025
Citing/Referans Gösterimi: Okray, Z., Köroğlu, B. & Öke, D. (2025). Turkish Translation, Reliability and Validity Study of Victim Gaslighting Questionnaire and Related Issues. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 7(3), 236-244.
© 2025 Yazar (lar). Kıbrıs Ruh Sağlığı Enstitüsü / Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi (www.ktppdergisi.com) tarafından yayınlanmıştır. Bu makale, Creative Commons Attribution 4.0 lisansının hüküm ve koşulları altında dağıtılan, orijinal çalışmanın uygun şekilde alıntılanması ve ticari amaçla kullanılmaması koşuluyla, herhangi bir ortam veya formatta kullanıma, paylaşmaya, uyarlamaya, dağıtmaya ve çoğaltmaya izin veren açık erişimli bir makaledir. https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/