TürkçeCyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology Vol.7 Issue.3
Doi:10.35365/ctjpp.25.3.12
DERLEME YAZISI / REVIEW ARTICLE
Psikotik Bozuklukların Tedavisinde Bilişsel Davranışçı Terapi: Sistematik Derleme
Cognitive Behavioral Therapy in the Treatment of Psychotic Disorders: A Systematic Review
Deniz Kılıç1, Meryem Karaaziz2
Özet:
Bu derleme çalışmasının amacı psikotik bozukluk yaşayan bireylerde Bilişsel Davranışçı Terapinin (BDT) etkililiğini incelemektir. Yapılan bu çalışmada sistematik derleme yöntemi kullanılmış olup saha çalışması ya da herhangi bir ölçek kullanılmamıştır. İngilizce dilinde ele alınan çalışmalar 2010-2024 yılları arasındadır. Bu çalışmalar randomize kontrollü çalışma ve derleme makalelerinden oluşmaktadır. Yapılan tarama sonucunda 12 çalışma ele alınmıştır. Ele alınan çalışmaların bulguları, BDT’nin farmakolojik tedaviye ek olarak travma sonrası semptomları azaltmada, dissosiyatif belirtileri hafifletmede, işitsel halüsinasyonlarla başa çıkmada ve pozitif semptomlarda iyileşme sağlamada etkili olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, BDT’nin negatif semptomlar ve sosyal işlevsellik üzerindeki etkilerinin daha sınırlı kaldığı belirlenmiştir. Ayrıca, BDT’nin prodromal evrede psikotik bozukluğa geçiş oranlarını azalttığı ve hafifletilmiş semptomlarda iyileşme sağladığı ortaya koyulmaktadır. Travma öyküsü bulunan bireylerde ise, travma sonrası semptomlar, sanrı şiddeti, duygusal sıkıntı ve algılanan iyileşme açısından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde kazanımlar elde edildiği görülmektedir. Araştırma bulguları genel olarak, BDT’nin psikotik bozukluklar üzerindeki etkisinin semptom türüne, bireyin öyküsüne ve tedavi sürecinin sürekliliğine bağlı olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle BDT’nin standart tedaviye eklenmesinin, sanrılar, halüsinasyonlar ve anksiyete gibi pozitif semptomlar üzerinde zaman içinde daha güçlü olumlu etkiler sağladığı vurgulanmaktadır. İncelenen çalışmalar, BDT’nin farmakolojik tedaviye ek olarak uygulandığında tedaviye uyumu artırıcı, iyileşme sürecini hızlandırıcı ve kısa sürede sonuç elde etmeye imkân tanıyan etkin bir yöntem olduğunu göstermektedir. Yürütülen bu çalışma sonucu, BDT’nin psikotik bozuklukların tedavisinde kanıta dayalı, klinik uygulamalarda değerli bir tamamlayıcı tedavi seçeneği olarak öne çıktığını ve anlamlı katkılar sunduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Psikotik Bozukluk, Bilişsel Davranışçı Terapi, Sistematik Derleme
1MSc, Near East University, Institute of Graduate Studies, Department of Clinical Psychology, Nicosia, TRN Cyprus, E-mail: [email protected], Orcid Id: 0009-0007-5113-8201
2Assoc. Prof. Dr., Near East University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Psychology, Nicosia, TRN Cyprus, E-mail: [email protected], Orcid Id: 0000-0002-0085-612X
Address of Correspondence/Yazışma Adresi: Deniz Kılıç, Near East University, Institute of Graduate Studies, Department of Clinical Psychology, Nicosia, TRN Cyprus, E-mail: [email protected]
Date of Received/Geliş Tarihi: 28.07.2024, Date of Revision/Düzeltme Tarihi: 21.06.2024, Date of Acceptance/Kabul Tarihi: 26.06.2025, Date of Online Publication/Çevirimiçi Yayın Tarihi: 22.09.2025
Citing/Referans Gösterimi: Kılıç, D. & Karaaziz, M. (2025). Cognitive Behavioral Therapy in the Treatment of Psychotic Disorders: A Systematic Review. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 7(3), 317-325.
© 2025 Yazar (lar). Kıbrıs Ruh Sağlığı Enstitüsü / Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi (www.ktppdergisi.com) tarafından yayınlanmıştır. Bu makale, Creative Commons Attribution 4.0 lisansının hüküm ve koşulları altında dağıtılan, orijinal çalışmanın uygun şekilde alıntılanması ve ticari amaçla kullanılmaması koşuluyla, herhangi bir ortam veya formatta kullanıma, paylaşmaya, uyarlamaya, dağıtmaya ve çoğaltmaya izin veren açık erişimli bir makaledir. https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/